La Rochelle ligt in Midden Frankrijk aan de Atlantische kust. Tegenwoordig is het een stad met zo’n 80.000 inwoners en een eigen vliegveld en universiteit
Wat een geluk dat er archieven bestaan!
Archieven die we dankzij de digitalisering overal ter wereld kunnen inzien. Brieven en documenten uit de 16e en 17e eeuw geven ons een beeld van die tijd en brengen de geschiedenis tot leven.
De oudste gearchiveerde stukken over de familie Seignette zijn te vinden in La Rochelle in de Gemeentelijke Archieven van het stadhuis ‘Hôtel de Ville’ en dateren uit 1555. Het zijn doop-, trouw- en overlijdensaktes van de stadsbewoners.
In de 10e eeuw was La Rochelle een visserdorp, dat in de eeuwen daarna uitgroeide tot een stad met een bedrijvige haven waar de handel in wijn en zout floreerde, vooral door de nieuwe handelsroutes met de Nieuwe Wereld. Van de 14e tot de 16e eeuw werd het één van Frankrijks grootste maritieme havens, waar nog veel meer goederen verhandeld werden en allerlei mensen uit andere delen van de wereld met elkaar in contact stonden.
Daardoor konden de inwoners zich ontwikkelen en dat bracht hen veel voorspoed. Zo was La Rochelle de eerste Franse stad met een burgemeester. Ook het stadsbestuur had bijvoorbeeld een positieve invloed op het vastleggen en beschrijven van de verschillende beroepen en hun gildes. Dat alles stond beschreven in artikelen en wetten om de vakkennis en het vakwerk te beschermen.
1762 – schilderij van Edouard Pinel – Gezicht op de haven van het vissersdorp La Rochelle, de twee torens markeren de havenmonding
Als je de archieven doorzoekt naar de wortels van de Seignettes wordt al snel duidelijk, dat er over deze familie eeuwenlang veel informatie is te vinden.
En om onze voorvaderen goed te begrijpen is de geschiedenis van La Rochelle belangrijk. Dat komt omdat de stad én hun geloof in hun leven een grote rol heeft gespeeld.
In de 16e eeuw waren de meeste Fransen katholiek, net als al hun koningen. Maar de welvaart van de stad bracht ook andere nieuwe denkbeelden met zich mee. Na eeuwen van statische katholieke overheersing in heel Europa ontstonden er langzamerhand nieuwe richtingen binnen de geloofsgemeenschappen. Zo tornden onder meer de godsgeleerden Luther en Calvijn aan het R.K. gezag, ook in Frankrijk.
De Renaissance brak aan, een periode van vrijheid en voorspoed met hervormingen. Rond 1568 werd La Rochelle een centrum voor de Hugenoten, een nieuwe stroming van protestanten met verscheidene Lutherse denkbeelden. De Hugenoten stichtten hun eigen kerken. Die mochten echter geen kerken genoemd worden, maar tempels. Ze hadden ook een eigen kruis, het Hugenotenkruis.
Tempel van La Rochelle gedurende 1603-1687
Het Hugenotenkruis
Het Hugenotenkruis dateert uit de 17e eeuw, de exacte herkomst is niet bekend. In de tijd van de godsdienst oorlog tussen de katholieken en de hervormden was het een groot succes, omdat het de protestantse gelovigen de mogelijkheid gaf een kruis te dragen dat anders was dan het katholieke symbool. Het is eigenlijk een Maltezer Kruis met daarachter een cirkelvormig motief, waardoor er vier harten ontstaan. Die vier harten zeggen “Hebt elkander lief”. Je kunt er ook acht lelies in zien, van Reinheid en Oprechtheid. De uiteinden bestaan uit acht parels en aan de onderkant hangt een duif, die staat voor Vrijheid en Vrede. Soms hangt er in plaats van een duif, een traan onderaan, dat herinnert aan het lijden van de Hugenoten.
Ook de familie Seignette behoorde tot de Hugenoten.
En dat heeft een grote stempel gezet op het wel en wee van de verschillende gezinsleden.
Hendrik van Navarra, die later koning Henri IV van Frankrijk zou worden, was een bekende aanhanger van de Hugenoten, maar dat was zéér tegen de zin van het katholieke hof in Frankrijk.
De situatie escaleerde op 24 augustus 1572 tijdens de beruchte Bartholomeusnacht in Parijs. Veel voorname Hugenoten waren naar het hof gekomen om een bruiloft te vieren.
In de nacht na het feest werden zij op gruwelijke wijze onthoofd. In de daarop volgende maanden verspreidde zich een golf van geweld over heel Frankrijk, die jarenlang zou duren.
In 1576 vluchtte Hendrik van het katholieke hof in Parijs naar het protestantse La Rochelle, waar hij het katholieke geloof opnieuw afzwoer en vrijheid van religie voorstond.
Maar er braken vele onlusten uit, die uitmondden in talrijke geloofsvervolgingen, ook in La Rochelle.
‘Moord van Parijs, geschied in ’t jaar 1572 op S. Bartholomeüs Dag’
1598 – Het Edict van Nantes
Koning Henri IV ondertekent in 1598 Het Edict van Nantes – godsdienstvrijheid in Frankrijk
Kardinaal de Richelieu
Toen werd de koning in 1610 vermoord. Zijn zoon Louis XIII was toen pas 8 jaar oud, waardoor zijn moeder Maria de Medici samen met Armand du Plessis, beter bekend als kardinaal De Richelieu, het heft in handen nam. De machtige kardinaal vond de protestanten in La Rochelle een bedreiging.
De stad tijdens Het Beleg van La Rochelle – er voeren zelfs ook Nederlandse en Engelse marineschepen in die wateren om de Hugenoten te helpen, maar het mocht niet baten.
De Richelieu zocht naar een manier om de bevolking op de knieën te krijgen. In allerlei Franse steden werden Hugenoten die openbare functies bekleedden uit hun ambt gezet, ambachtslieden werden uit de gilden verstoten, protestantse scholen werden aan katholieken overgedragen of simpelweg gesloten. En er werden zware belastingen opgelegd. Het betalen van deze belastingen kon men voorkomen door het protestantse geloof af te zweren en zich tot katholiek te bekeren. Soms stuurde het gezag soldaten om de eigendommen van protestanten tegen plunderingen te beschermen. Maar men werd dan gedwongen om de soldaten van voedsel te voorzien en hen onderdak te verschaffen. Dat kon bijna niemand betalen.
La Rochelle raakte tenslotte op 10 september 1627 zò in conflict met het centrale gezag van koning Louis XIII, dat kardinaal Richelieu troepen stuurde naar de stad en haar omsingelde. Het Beleg van La Rochelle duurde veertien maanden en de situatie werd voor de geïsoleerde bewoners uiteindelijk onhoudbaar. Nadat ruim tweederde van de 25.000 stedelingen door hongersdood en ziekte waren gestorven, gaf de stad zich in 1628 over. En na die overgave moest de stad natuurlijk niet alleen haar burgemeester, maar ook haar privileges afstaan.
De toenemende vervolging van de Hugenoten mondde in 1685 uit tot het intrekken van het Edict van Nantes door koning Lodewijk XIV, die ondertussen zijn vader was opgevolgd. Door deze maatregel was het in de praktijk nauwelijks meer mogelijk om het protestantse geloof te belijden. Ondanks een verbod om Frankrijk te verlaten, ontvluchtten veel Hugenoten het land en vertrokken naar elders. Inwoners van La Rochelle die niet tijdig hadden besloten om het land te verlaten, werden naar de Franse binnenlanden gedeporteerd.
Een arrest – een bevel –
van de Koning en het Parlement.
Als je pech had werd je naar de bossen gebracht,
om hoeven (van een ‘duivel’ ) onder je voeten te timmeren.
Het arrest uit 1720 bevat instructies om de kinderen van de Hugenoten tot het katholieke geloof te bekeren, het bevindt zich in het Musée du Désert.
Vrouwen werden uit huis gehaald en gevangen gezet om zich te bekeren. Zij leerden immers hun kinderen te bidden en vertelden hun kroost mooie verhalen over het geloof. Dat wilden de koning en Richelieu verbieden.
“Prisonnières huguenotes”, schilderij van Jeanne Lombard, Musée du Désert,
impressie van een vrouwengevangenis
In de smeekbede hieronder staat een wanhoopskreet van een neef van de beroemde Elie Seignette, die ook Elie heette. Hij was arts en heeft een aantal jaren gevangen gezeten in de bossen rond de stad Besançon. Daar was een streng bewaakt strafkamp van ‘ongelovigen’ gevestigd, door soldaten in de gaten gehouden. Tijdens zijn gevangenschap volbracht hij daar alle plichten van een goed katholiek, maar toch slaagde hij er niet in om zijn tegenstanders te overtuigen van de oprechtheid van zijn bekering.
Het dal van Besançon van 1632 – 1690, met een afgesloten lus van de rivier de Doubs er omheen,
gelegen tegen het Jura gebergte vlak bij Zwitserland, en te overzien door de Mont Saint-Étienne,
een schilderij van Adam Frans van der Meulen
Naar het schijnt is deze smeekbede na een lange tijd positief afgelopen…
Maar waarom is dit alles zo belangrijk om te weten? Wel, dat komt omdat onze voorouders in La Rochelle deze gebeurtenissen óók meemaakten, zelfs iedere dag was er geen ontkomen aan. Het geloof speelde een bijzonder grote rol in hun leven.
Lees verder hierover in het verhaal dat begint met de stamvader Jehan Seignette.
